Nunha
clasificación das diferentes partes en que dividimos un día de 24h, por tanto
abranxendo día e noite, segundo o noso vocabulario poderiamos comezar coa:
Madrugada,
tamén chamada “Mañá” de modo menos
preciso, que é o período nocturno que vai dende a medianoite ata o
Crepúsculo
(matutino) ou Crepúsculo da mañá,
tamén chamado popularmente Luscofusco ou Lusquefusque, que é a claridade leve
anterior á saída do Sol, se as nubres o permiten, que precede ao
Amencer
(forma do norte da Cruña e Lugo) ou Amañecer
(forma do resto de Galiza), a primeira luz do día coa saída do Sol, coas
variantes dialectais de mencer e amancer prá primeira forma e ameicer no N de Asturias e amaecer no S da mesma; tamén chamado das seguintes formas: Abrente (do
día) e Brente; Alba
(do día), Albor
ou Alborada; Clarexa;
Luzada (do
día); Rompente (do día) e Rompida (do día/sol);
Nacida (do sol/día); cultamente: Aurora; e astronómicamente: Orto,
tamén usado prá saída de calquera astro.
Se a luz toma tons vermellos por mor
das nubres avermelladas iluminadas polo sol, denomínase Rubién ou Roibén.
Despois chega a mañá, cuxas
primeiras horas reciben o nome de Mañanciña e Amencida ou Amañecida.
Mais o resto é simplemente
Mañá,
dialectalmente na maior parte de Pontevedra e da Cruña: mañán, e minoritariamente na Costa da Morte e parte de
Bergantiños: miñán, que de forma extensa
inclúe dende o crepúsculo matutino ata o
Mediodía,
dialectalmente: mediudía, medodía (en puntos da Cruña, Lugo e Ourense), meiodía (na Guarda (PO) e Lobios (OU)), meodía (no extremo sur de Pontevedra e Lobios
(OU)) ou miudía, que é cando o Sol acada o
seu cénit ou punto máis alto no seu percurso a través do ceo diurno pro tamén é
a denominación que damos ao momento en que o reloxo marca as 12h do total das
24h diarias.
A partir de entón comeza a Tarde, que vai deica que desaparece todo rastro de
iluminación solar, mais antes da chegada da noite a tarde recibe os nomes de
Tardiña,
Atardecer ou Atardecida,
e tamén entardecer, e Serán, dialectalmente serao
e serau (polo centro de Galiza), que abranxe
o tempo anterior ao poñerse do sol, e que coma no abrente pode tomar tons
vermellos pola mesma razón e recibir o mesmo nome de Rubién
ou Roibén. A seguir chega a
Posta de Sol ou Postura de Sol, e tamén: Solpor, forma preferida polo estándar literario, e Ocaso, termo culto usado tamén pra calquera astro, que
indica exactamente o momento en que desaparece o Sol do ceo dando lugar ao
Crepúsculo (vespertino) ou Crepúsculo da tarde, que é a leve luz que queda durante un pedazo
trala desapación do Sol, co permiso das nubres, e que coma o “crepúsculo
matutino” tamén recibe o nome popular de Luscofusco
ou Lusquefusque, amais dos de: Noitiña, Anoitecer,
dialectalmente anoutecer, ou Anoitecida, Bocanoite, Cerrada/Cerradiña
da noite ou Cerrado
da noite e Xunta da noite, denantes
da
Noite ou Noitada, dialectalmente
nuite (occidente da Cruña), noute (oriente de Ourense) e noutada, que comeza coa Posta de Sol e remata co
Abrente,
Pro aínda que a ausencia da luz solar directa sexa plena pode
haber certa luminosidade por mor do reflexo da luz solar na Lúa que recibe os
nomes de Luar, Lueiro e Luzada da noite
ou Luzada da Lúa.
Mais se non hai claridade lunar ningunha a noite recibe os
nomes de: Noite cerrada, Noite pecha ou Noite pechada
e Noite fecha ou Noite fechada.
E dentro da noite está a Medianoite,
que é cando o reloxo marca as 24h, finalizando así o percurso horario dun día
completo, porén astronomicamente é cando o Sol está no nadir dun punto
terrestre concreto ou no punto oposto ao do seu cénit.
O portugués presenta parecidas denominacións con poucas
excepcións:
O nacer do día e a súa claridade é: amanhecer,
alva, alvor,
alvorada, alvorecer,
madrugada, crepúsculo,
lusco-fusco ou lusque-fusque,
dilículo [poet.] e aurora;
mais tamén: antemanhã ou sobremanhã e arraiada.
O “rubién” galego é “arrebol”.
O principio da manhã tamén
é “manhãzinha” pro “manhaninha”
en Tras-os-Montes.
Tanto “meio-dia” coma “meia-noite” levan guión.
O final da tarde e inicio
da noite é: entardecer, tardinha, lusco-fusco
ou lusque-fusque, crepúsculo,
anoitecer e noitinha
(var: noutinha); mais tamén: sobretarde e sonoite
(var: sonoute, senoite).
E a noite ten as variantes
de: noitada, noute
e noutada.
Por último, as principais mudanzas luminosas do día tamén
teñen os seus verbos correspondentes:
Facerse de día ou comezar o día: amencer
ou amañecer, coas variantes
dialectais xa vistas de amancer, mencer, ameicer
e amaecer; aclarar
(o día), aclarear (o día), clarear (o día) ou clarexar (o
día), e tamén dialectalmente esclarecer (o
día); alborexar (o
día) ou alborecer (o día) e alborear (o
día); raiar (o día)/(o sol), abrir o día/o sol, romper
o día, vir o día, nacer o día/o sol; e desescurecer.
En portugués: amanhecer, alvorecer, alvorejar
ou alvorar.
Caer a tarde ou escurecerse o día denantes da noite: atardecer e empardecer.
En portugués: entardecer e empardecer.
E facerse de noite ou comezar a noite: anoitecer e escurecer.
En portugués: anoitecer (var: anoutecer, noitecer,
noutecer) e escurecer,
que non é sinónimo coma en galego e significa exactamente “principiar a
anoitecer”.
Moitas grazas serviu moito de axuda!!!😆👍
ResponderEliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminar