Deber + infinitivo ou Deber de + infinitivo

Esta perífrase verbal pódese usar con dúas formas: sen preposición ou con ela, servindo para expresar tanto unha acción obrigatoria coma unha posíbel ou hipotética.

            O dicionario da RAG recolle ambas as formas como totalmente sinónimas: deber + infinitivo = deber de + infinitivo.

            É unha perífrase tamén usada nas linguas próximas, mais no castelán hai un matiz sinalábel, usa “deber de + infintivo” soamente para indicar posibilidade ou suposición, mentres que “deber + infinitivo” serve tanto para expresar obrigatoriedade coma posibilidade ou hipótese. Ex.: “Deben cumplir las leyes”, pero: “Debió de llegar ayer = debió llegar ayer”. Con todo, a norma tradicional diferenciaba ambas as formas, como fai o portugués, considerando a forma sen preposición só para obrigación e con preposición só para posibilidade, suposición ou conxectura.

            Como dixen o portugués estándar aínda diferencia nidiamente o uso de ambas as formas, indicando a forma sen preposición para expresar obrigación: “Devem cumprir as leis”, e a forma con ela para expresar probabilidade ou suposición: “Deveu de chegar onte”. Aínda que é certo que a lingua popular tende a suprimir a preposición, usando a perífrase sen ela tanto para a obrigatoriedade coma para a probabilidade ou hipótese: “Deveu chegar onte”.

            Malia o seu uso popular sen distinción de significado para as dúas formas, tal como recolle o dicionario, o manual de Estilística da Lingua Galega do profesor X.R. Freixeiro Mato constata a utilización de deber + infinitivo “como perífrase modal obrigativa [...], sen preposición  de enlace de modo preferente, en canto con ela costuma ser modal hipotética” e no seu libro “Lingua de calidade” recomenda este uso diferenciado: “Aínda que como perífrases modais obrigativas e hipotéticas se costuman usar tanto deber + infinitivo como deber de + infinitivo, resulta máis aconsellábel utilizarmos a primeira como obrigativa e a segunda como hipotética”.

            Coido que, a pesar de que a RAG non recomende unha forma sobre a outra nin  indique unha utilización diferenciada de ambas, se debería optar pola alternativa da diferenciación semántica das dúas formas se queremos usar un galego estándar de calidade pola gran vantaxe de explicitar nidiamente a acción da perífrase, como se pode ver nos seguintes exemplos:

Debeu chegar ás nove (= tivo de chegar ás nove) – Debeu de chegar ás nove (= probabelmente chegou ás nove).

Deberá facer o acordado (= estará obrigado a facer o acordado) – Deberá de facer o acordado (= posibelmente vai facer o acordado).

Eles non deberían vivir aquí (= eles non terían que vivir aquí) – Eles non deberían de vivir aquí (= eles seica non vivirían aquí).

            A precisión na fala é sempre recomendábel para que esta cumpra cabalmente o seu labor, xa que logo usemos sempre que poidamos a linguaxe máis exacta posíbel.