O xove doutor

Nesta ocasión, no canto dun texto sobre a lingua galega vou pór un texto literario coa convicción de que pode expresar moi ben a realidade social e lingüística do galego. Aínda que é unha ficción, está baseado nunha anécdota real.

O xove doutor chegara para substituír o vello médico don Xosé, recén xubilado. Viña provisionalmente, como interino, e por tanto non tiña moito interese nin en facer amigos nin en adaptarse ao lugar, que ademais non lle era moi do seu agrado. Porque el, que se criara na grande urbe, rodeado de xente, ruído e, sobre todo, gran cantidade de actividades posíbeis e sitios onde pasar o tempo, víase agora encerrado nunha viliña miserábel, que soamente tiña bares como lugares de ocio e seareiros rudes e pailáns cos que era moi difícil trabar unha conversa meio interesante, e por riba falaban no dialecto do país as máis das veces. Menos mal que era unha situación transitoria e non tardando moito chegaría o titular da praza; aínda que el nin por todo o ouro do mundo ocuparía unha praza así. Mais a circunstancia tiña o seu lado positivo: acadaría unha grande experiencia que, sen dúbida, lle sería moi útil no seu futuro laboral e comezaba a encher o seu currículo con traballo, ademais de títulos e cursos.

            O ambulatorio, situado nun vello edificio, era frío, moito, en inverno e cun mobiliario anticuado e poucos meios sanitarios, polo que apenas servía como consultorio e para uns primeiros auxilios que ocupasen o tempo mentres non chegaba a ambulancia do hospital provincial. Aliás, tiña o incoveniente de que sendo o máis novo tocáballe facer os servizos que os outros compañeiros non querían realizar, polo que todos os días pola mañá tiña que marchar no seu coche para visitar os consultorios das aldeas e atender os pacientes, na súa maioría xente vella que se queixaba de ser vella e que por riba facía caso omiso dos consellos que lles daba. Aínda lembra a súa primeira consulta do seu primeiro día como médico visitante naquela aldeíña perdida, cando entrou aquela paisana, de mediana idade e ben vestida dentro do que cabe, pero con todo o aspecto de levar a terra apegada á súa pel torrada polo sol, cando lle perguntou:

            -Buenos días, siéntese y dígame que le pasa.

            E ela respondeu:

            -Bo día, doutor, pois que estou con xaquecas todos os días.

            E non lle quedou máis remedio que a pór no seu sitio e deixar as cousas ben claras desde un inicio:

            -Por favor, hábleme en cristiano si quiere que la atienda. Está usted en un consultorio médico no en una cuadra.

            E a campesiña baixou a cabeza, desculpouse e comezou a falar como Deus manda, bo, ao menos tentábao. E non foi a única vez que tivo de repetir as ditosas frases no seu percurso por aqueles consultorios penosos, pois aqueles aldeáns na súa incultura esquecían con frecuencia que trataban cun médico. Porque el non tiña nada contra os dialectos, que son cousas moi curiosas e respectábeis que mesmo se estudan na universidade, mais unha cousa é que os labregos usasen o dialecto na súa vida cotiá e outra moi diferente que o fixesen cando se trataban temas serios coma a saúde, que el non tiña por que saber que querían dicir con palabras como: cadrís, xeonllo, liviáns, cerrizo, ril ou canela; porque el estudou medicina na lingua nacional, que por algo foi nomeada como tal. É certo, que isto non lle fixo demasiado popular entre os seus pacientes, mais non tiña culpa ningunha de que o anterior médico ou os compañeiros non mantivesen unha conduta profesional.

            Ben, afortunadamente, logo dun ano longo de aturar paisanos incultos e compañeiros pouco amábeis, chegou o titular da praza, unha moza do país, que por riba estaba ben contente co seu destino, e el fixo a maleta e abandonou aquela terra túzara de volta á súa querida cidade grande e ruidosa. De novo na vida normal e relacionándose acotío cos compañeiros de carreira e xente con cultura, retomando unha vida pracenteira, mais faltáballe o traballo e na cidade patria a cousa estaba realmente custosa, só saían substitucións e pouco máis, por iso cando lle chegou aquel compañeiro coa nova de prazas fixas en Portugal, onde había unha demanada de médicos e os profesionais españois estaban moi considerados, e despois de case un ano de empregos precarios e mal remunerados, non llo pensou dúas veces. Habería que mudar de ambiente outra volta pero cun chisco de sorte podería exercer nalgunha cidade, e o idioma portugués, a fala dos seus futuros pacientes, tampouco sería un gran problema dado que é moi semellante á española e el nunca foi mal estudante nin tiña mao ouvido.

            E todo lle saíu coma embude a boca de xerro, tirou unha praza de médico titular nun ambulatorio da grande, bela e cosmopolita cidade de Lisboa. O centro, aínda que nas aforas da metropole era moderno e ben equipado, e como non foi o único médico español que marchou para alí compartía un excelente piso en aluguer xunto con tres colegas máis, polo que lle resultaba moi económico.

            Porén, o que nunca puido esquecer foi a súa primeira paciente portuguesa: unha muller de mediana idade, ben traxeada e con todo o aspecto de levar unha vida regalada. Ela entrou e saudouno:

            -Bom dia.

El educadamente perguntoulle no seu mellor portugués:

            -Bom dia, sente-se e diga-me que lhe passa.

            Daquela foi cando a muller lle respondeu:

            -Doutor, estou com enxaquecas todos os dias.