Non é
infrecuente atopar textos onde a palabra “cortiza”, seguindo o nefasto modelo
do castelán, se usa pra conceptos que teñen as súas propias denominacións na
nosa lingua.
O castelán “corteza” é unha
palabra con varias acepcións, onde sempre subxace o concepto de “capa
superficial de algo”, así: corteza de limón, corteza del pan, corteza del
queso, corteza terrestre, corteza del árbol, corteza cerebral, corteza renal
etc.
Mais o mesmo étimo latino “corticea”
do que procede o vocábulo castelán “corteza” deu lugar no noso idioma a “cortiza”, que denomina a “casca da sobreira” (Quercus
suber), árbore que por este motivo tamén recibe os nomes de “corticeira” ou “corticeiro”.
E por extensión ás veces tamén se utiliza esta palabra pra denominar calquera
obxecto feito con esa materia, coma as “boias” das redes ou as “rollas” das
botellas. Curiosamente pra este concepto o castelán usa “corcho”,
palabra, á que lle dan unha orixe mozárabe, inexistente en galego pro si en
portugués como sinónima de “colmea, cortizo ou trobo” e pra denominar un “vaso
de cortiza” propio do Alentexo.
Pró concepto de “capa externa e
dura” de certos alimentos como o pan ou o queixo usamos a palabra “codia”, que tamén, por extensión, se emprega pra
denominar a capa sólida exterior da Terra: “codia terrestre”.
Pra denominar a “capa externa” que cobre cousas como
sementes, ovos, froitas e mesmo crustáceos usamos “casca”.
Mais prá “casca das froitas” temos tamén varios sinónimos: cacha, carapa,
carapela, monda, para, paraza, pel, pela, peladura, peleca, pelica, plana e
tona; e prá “casca das árbores” dúas opcións máis: paraza e tona.
E pra designar a capa externa dun órgano anatómico usamos o
cultismo “córtex”, así: “córtex renal” ou
“córtex cerebral”. O portugués tamén admite a variante “córtice”, <
do latín: corticis, aínda que prefira a primeira, mentres que o castelán admite
tamén a forma “corteza” (Ex.: córtex renal ou corteza renal) que prefire no
caso de “corteza cerebral”.
Xa que logo, o castelán “corteza” e
o galego “cortiza”, aínda que procedentes do mesmo étimo, denominan conceptos
diferentes. A súa semellanza fai que se convertan nun exemplo claro de “falsos
amigos”, algo que convén coidar á hora de pasar dunha lingua a outra, sobre
todo, cando son idiomas tan próximos.
Isto demostra que empregarmos as palabras
con mesmos étimos do castelán e o galego, aínda que teña unha equivalencia
abundante, non é sempre posíbel, dando lugar a un galego castelanizado que
apenas conserva a súa esencia, un arremedo ignorante semellante ao “castrapo”
pro en versión galega.
No hay comentarios:
Publicar un comentario