Razóns por que escribo en galego

Non sei se todos aqueles que deciden facer do galego a súa lingua normal de expresión escrita teñen de se atopar a miúdo coa mesma pregunta que a min tantas veces me fan: “e ti por que escribes en galego?”, aínda que imaxino que si na maioría dos casos. E se deciden, coma min, dar unha resposta “á galega”do tipo de: “e por que non?”, e esta non remata co asunto –como adoito sucede–, a seguir chega toda unha serie de argumentos (un idioma con máis prestixio, unha lingua internacional, ter máis leitores, acadar máis suceso, etc.) que tentan demostrar a morea de consecuencias negativas da túa decisión. Razoamentos que acaban por se semellaren –por moi pouco suspicaz que un sexa– a veladas recriminicacións. Por suposto a ninguén lle preguntan: “E ti por que escribes en castelán?”, como moito: “E tamén escribes en galego?” Porque despois de 34 anos de Estatuto de Galiza e 32 de Lei de Normalización Lingüística, a diglosia segue a ser unha esmagadora realidade.

                Con todo, e aínda que o corazón ten motivos ca a razón non comprende, agora vou deixar de responder á galega e vou contestar (usando este verbo na súa acepción orixinal) con toda unha serie de explicacións que fundamentan a miña decisión e onde a orde das mesmas é basicamente aleatoria:

                Porque o galego é máis fermoso. Recoñecendo que esta é unha opinión tan subxectiva coma a que podería afirmar o castelán ou calquera outro idioma como máis belo. Porén, dado que a beldade non ten un único patrón estético ninguén pode discutir o meu gusto, que se fundamenta en que o galego me parece máis eufónico, máis doce ao ouvido; tamén máis sinxelo gramaticalmente –que non máis simple– na súa conxugación verbal ou máis breve na construción de frases mercé ás varias contraccións entre as preposicións máis comúns e o artigo que ten, entre outras cousas.

                Porque permite unha maior variación estilística. É sabido que o galego presenta unha certa variedade de formas e ortografías ao longo da súa historia máis recente, mais nunca interferindo na comprensión cabal dos textos, pois en esencia é un idioma pouco diferenciado internamente. Isto lonxe de ser unha desvantaxe, véxoo como unha vantaxe que permite xogar con diferentes rexistros tanto xeográficos coma sociais, cronolóxicos ou mesmo ideolóxicos.

                Porque é a lingua dos meus devanceiros. Estes nados e criados nunha aldea tiveron o galego como a súa lingua natural e para min sería unha traizón renegar do seu legado. O idioma galego é o único trazo cultural galego feito por todo o pobo galego durante xeracións: é o principal elemento da cultura galega –como toda lingua o é do seu pobo–.

                Porque sempre preferin ser cabeza de rato ca rabo de león. En galego somos un pequeno pobo, tanto en extensión coma en número, pero con personalidade e vontade propia, coma tantos outros do mundo; en castelán somos unha rexión de España, que como moito conservaría un sotaque diferente e algúns trazos morfosintácticos e léxicos, unha sorte de manchegos, murcianos, andaluces ou rioxanos (con todo o respecto) do noroeste. Loxicamente velaquí unha das principais razóns polas que moitos queren que desapareza a nosa lingua: para deixar de sermos unha nación e devirmos en rexión.

                Porque aínda é unha lingua nova, malia os seus moitos séculos, sen o anquilosamento doutras e cun estándar que se está a fraguar, onde cada obra escrita ten moito que dicir ao respecto. O galego literario estano a facer os escritores galegos, mentres que o castelán literario está conformado pola súa consolidada tradición literaria e prescrito pola RAE. A RAG é notorio que non ten o poder nin o prestixio da academia castelá como se pode comprobar vendo como as súas regras son obviadas, en pouca ou moita medida, por moitísimos escritores actuais.

                Porque a nosa literatura a fixo e fai xente da nosa terra, falando dos nosos costumes, os nosos problemas, a nosa xente e a nosa historia. Aínda que tamén é posíbel falar do noso en castelán, ou en inglés, en francés ou en alemán…, mais as referencias principais deses idiomas son, e sempre serán, alleas. Cando un estuda a “literatura española”, onde hai tamén autores galegos –perdón, quixen dicir: gallegos–, que lírica e autores galegos medievais e renacentistas aparecen? E no afamado Século de Ouro español ul-os autores galegos? Hai que esperar á Ilustración para que apareza o primeiro autor galego de prestixio: Frei Benito Jerónimo Feijoo; e despois son fabas contadas os autores sobranceiros –por moi importantes que sexan algúns–: no Romanticismo: Nicomedes Pastor Díaz; no Posromanticismo: Rosalía de Castro, escritora bilïngüe; no Realismo: Emilia Pardo Bazán; na Xeración do 98: Ramón María del Valle-Inclán; na Xeración de 1914: Salvador de Madariaga e Wenceslao Fernández Flórez; na Xeración do 27: ulos?; na de Posguerra: Camilo José Cela e Gonzalo Torrente Ballester. E na literatura actual, que autores en castelán alcanzan o prestixio de autores en galego ou bilïngües? Daquela se renunciamos aos escritores galegos, cantos escritores nos quedan?, e non poucos deles escribindo a maioría da súa obra sobre lugares foráneos á nosa terra. E que facemos coa gran lista de escritores bilíngües, estudarmos só unha parte da súa obra? Para entendermos a nosa cultura parece imprescindíbel coñecermos a obra xurdida dos seus autores, que está escrita en dúas linguas: galego e castelán.

                Por certo, os “escritores gallegos” son escritores galegos ou españois? Porque os “escritores galegos” si sabemos ben o que somos, non?